Cách đây
vài tháng, ký giả Barry
Estabrook người Mỹ đã cho ấn
hành quyển sách gây chấn động dư luận của ông về thực tế ngành chăn nuôi lợn tại Mỹ (hình như của cả châu Âu) và
những điều bất cập, phi nhân của nó cũng như những tác động tiêu cực đến môi
trường sinh thái, sức khỏe người tiêu dùng.
Đề tài về các trại chăn nuôi như thế này cũng không phải là mới đối với
thế giới, vì thi thoảng lại có các phóng sự, các bài báo phanh phui những sự thật
đen tối đằng sau những nông trại này.
Cũng không có gì lạ khi ngày càng có nhiều người phương Tây chuyển sang
ăn chay vì lý do nhân đạo và sức khỏe cá nhân, hoặc để góp phần làm giảm ô nhiễm
môi trường, từ những nghiên cứu, những sự phản ánh này. Những bài báo, phóng sự trước đây đến rồi lại
đi, gây nên một chút chú ý trong công chúng và rồi, lòng nhân bản lại nhường chỗ
cho cơm áo gạo tiền khi người ta lại phải quay về với những lo toan thường nhật.
Lần này thì
khác. Việc phản ánh cùng đề tài này đã
biến hẳn thành một nghiên cứu khoa học nghiêm túc và quy mô chứ không chỉ dừng
lại ở một bài viết. Ít ai biết rằng lợn
thông minh hơn chó, vốn là loài được con người đánh giá rất cao về trí thông
minh. Lợn cũng có tình cảm và biết chia
sẻ cảm xúc với chủ của nó - những người nuôi lợn như một thú cưng trong nhà. Người tiêu dùng thường không biết, hoặc không
muốn biết về điều kiện chuồng trại, nơi cung cấp thịt cho thị trường. Nơi đây, chúng bị nhồi nhét san sát nhau
trong chuồng, chật chội đến nỗi không con nào có thể nhúc nhích cử động gì được,
đừng nói gì đến khả năng đi lại. Thức ăn
thì ô tạp, kể cả những thứ không thể gọi là thức ăn, chẳng hạn như lông gà vịt
hoặc thậm chí cả phân gà vịt, vì trong đấy có đạm. Điều đáng sợ nữa là do điều kiện chuồng trại
như thế, khả năng lây nhiễm bệnh là rất cao, cho nên tất cả đều được nuôi bằng
cả kháng sinh cho an toàn. Ngoài ra thì
việc sử dụng các hóa chất khác trong thức ăn cũng không phải là mới: hormone
tăng trưởng, thuốc tăng cơ bắp ractopamine giúp tỉ lệ nạc cao hơn mỡ, v.v. Khi chúng ta ăn thịt từ động vật được nuôi bằng
cách này, chúng ta cũng dung nạp vào cơ thể một ít hóa chất độc hại ấy. Chưa kể đến việc sau khi xẻ thịt xong thì những
người đồ tể cũng “không quên” bôi lên miếng thịt một ít thuốc bảo quản trước
khi cho vào tủ đông và phân phối ra thị trường.
Cũng đã có
một số nhà chăn nuôi nhìn xa trông rộng, đã chuyển sang hình thức chăn nuôi
theo phương pháp truyền thống, đó là thả rông trên cánh đồng, nuôi bằng thức ăn
sạch, tươi ngon, không dùng hóa chất, không kháng sinh, trừ phi con nào bị bệnh. Thị trường xuất hiện ngày càng nhiều những sản
phẩm thịt có mác “cage free” hoặc “no antibiotics, no hormones”, gần đây thì có
cả “free of ractopamine”,
v.v. hay nói chung là các loại thực phẩm được chứng nhận “organic”. Các sản phẩm này đắt hơn các sản phẩm “đại
trà” từ hai đến ba lần, nhưng người tiêu dùng sẽ an tâm vì được ăn thực phẩm sạch,
và những ai có lương tri cũng cảm thấy đỡ áy náy khi những con vật bị giết thịt
làm thực phẩm cho mình ít ra cũng đã được sống một đời sống có chất lượng.
Vụ việc dấy
động công luận khá mạnh, nên nhiều chuỗi nhà hàng ăn nhanh đã tạm ngưng cung cấp
món thịt lợn một thời gian. Hai tuần nay
tôi đi ngoài đường thì đã thấy biển báo “Braised pork is back” của một cửa hàng
ăn nhanh nọ, không biết họ đã tìm ra giải pháp gì?
P.S. Gần
đây tôi lại thấy ở Đan Mạch đang lộn xộn vụ “pork politics”, trong đó nhiều nhà
trẻ / trường công đã loại thịt lợn ra khỏi thực đơn để tạo bình đẳng với các trẻ
em gốc Hồi giáo và sự phản bác của một số người Đan Mạch về vấn đề này. Không biết tình hình thế nào rồi.
